ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ

Written By Editör on Sunday, December 26, 2010 | 12/26/2010


Kuzey Anadolu, Karadeniz kıyı ile İç Anadolu ve Doğu Anadolu yaylaları arasındaki geçit bölgeleri, Doğu Marmara ile son yıllarda güneyde göller bölgesi elmanın önemli yetiştiricilik alanlarını oluşturmaktadır. Türkiye'de elma üretimi 2.5 milyon ton civarında olup, dünya elma üretiminde, Çin ve ABD'den sonra üçüncü sırayı almaktadır.


İKLİM İSTEĞİ

Elma, ılıman, özellikle soğuk ılıman iklim meyvesidir. Kış dinlenmesi sırasında odun kısımları 35, -40°C'a, açmış çiçekler 2.2-2.3°C ve küçük meyveler ise 1.1,-2.2°C'a dayanır.

Meyve türleri arasında elma, kış dinlenmesine en fazla ihtiyaç duyar. Soğuklamasını giderememiş elma ağaçlarında yaprak gözleri sürmez ve ağaç çıplak kalır. Elma yüksek yaz sıcağından da hoşlanmaz. Sıcaklık 40°C'nin üzerine çıktığı zaman büyüme durur, daha yüksek sıcaklıklarda ise zararlanma görülmeye başlar.

TOPRAK İSTEĞİ

Elma, genellikle birçok toprak tiplerinde başarılı sonuç verir. Ancak, elma yetiştiriciliği için en iyi topraklar pH'sı 6.0-6.5 ve içerisinde normal kireci ve yeteri kadar humus ve nemi bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı geçirgen ve drene edilmiş topraklardır.

SEYRELTME

Her yönüyle iyi planlanmış bir elma bahçesinden çevre şartları da uygun gittiği zaman, yüklü meyve alınır. Bu meyvelerin fazlası daha sonra çiçek ve meyve seyretmeleri yoluyla atılır. Çiçek ve meyve seyreltmesinin dışında budamanın da dolaylı olarak bir meyve seyreltmesi yöntemi olduğu ve budama ile çiçek gözlerinin bir kısmının kesilip atıldığı bilinmelidir.

Meyve seyreltmenin etkileri şunlardır:

•  Meyve iriliğine etkisi

Seyreltmenin en göze çarpan etkisi, meyve iriliğinde görülür. Meyve başına düşen yaprak sayısı arttığı için, meyvede daha çok karbonhidrat ve sellüloz depolanmış ve böylelikle daha iri meyve oluşumu gerçekleşmiş olur.

•  Meyve rengine etkisi

Aşırı meyve tutumu yapan elma ağaçlarındaki meyve rengi, normal meyve tutumu yapan ağaçlardakinden daha azdır. Elmalardaki kırmızı renk, doğrudan doğruya yapraklarca oluşturulan karbonhidratlarla ilişkilidir. Seyretmeyle bir meyveye düşen yaprak miktarı arttığı için kırmızı renk de artmış olur.

•  Kaliteye etkisi

Kırmızı renk ile meyve kalitesi arasında kesin bir ilişki bulunduğu ve seyreltme ile kırmızı renkte artış olduğu için, kalitede de artma olur. Meyve başına düşecek 30-50 yaprak ile meyvede yeteri kadar karbonhidrat depo edilir.

•  Gelişmeye etkisi

Çok yüklü meyve, ağacı zayıflatır. Böyle ağaçlar sürgünleri pişkinleştiremedikleri için kış soğuklarından zararlanır, zayıflar ve ekonomik ömürleri azalır.

•  Düzenli ürün vermeye etkisi

Elmalarda meyve gözleri çiçeklenmeden hemen sonra oluşmaya başlar ve ertesi yıla kadar bütün bir yılın sonunda çiçeğe dönüşür. Meyve gözü oluşması için karbonhidrat birikimi çok önemlidir. Meyve seyreltmesi yapılan ağaçlardaki karbonhidrat birikimi, seyreltme yapılmayanlara göre çok fazladır. Karbonhidrat birikimi sonucu depo edilen enerji, her yıl düzenli ürün alınmasında önemli bir rol oynar.

Meyve seyreltmesi erken devrede yapılmalıdır. Meyve gözü oluşmaya başlamasından önce bitirilmemiş olan bir meyve seyreltmesi her ne kadar irilik, renk ve kalitede bir iyileşme yaparsa da, ağacın ertesi yılki ürününü olumsuz etkiler.

Elle Seyreltme

Her ne kadar %50 pahalı ise de, iyi seyreltme elle yapılmalıdır. Elmalarda çiçek ve meyve oluşumu huzmeler şeklindedir. Her huzmede 5 çiçek vardır. Uygun koşullarda bu 5 çiçeğin 5'i de meyveye dönüşebilir. Normal koşullarda, bir huzmedeki 5 meyvenin ortada bulunan �kral meyve� dışındakilerin tümü koparılır. Ancak çok kuvvetli vejetatif gelişme göstermesi koşuluyla Starking Delicious, Golden Delicious, Mutsu vb. elmalarda, huzmede bir yerine iki meyve de bırakılabilir.

Starkrimson Delicious ve Starkspur Golden Delicious gibi yarı bodur elma çeşitlerinde, bir huzmede birden çok meyve bırakılmamalıdır.

Kimyasal Seyreltme

Elmalarda seyreltme aracı olarak bir çok kimyasal madde kullanılmaktadır. Yapılan bir denemede tam çiçeklenmeden 15-20 gün sonra Golden Delicious için 180 gr/100 lt ve Starking Delicious için 150 gr/100 lt dozdaki sevin (%50 W.P.) uygulamasından iyi sonuç alınmıştır.

Ayrıca yarı-bodur gelişen çeşitler (Starkrimson Delicious gibi) için ise, tam çiçeklenmeden 15-20 gün sonra 10 ppm'lık NAA uygulaması başarılı sonuçlar vermiştir.

ANAÇLAR

Elma fidanı üretiminde, tohumdan yetiştirilen çöğürler veya vegetatif anaçlar kullanılır. Anaç üretiminde yararlanılan tohumlar yabani veya kültür çeşitlerinden alınırlar. Vegetatif anaçlar ise �değiştirilmiş tepe daldırması� yolu ile kolayca çoğaltılabilmektedir.

En çok kullanılan vegetatif anaçlar:

- Tam bodur: M-9

- Yarı bodur : MM-106

- Kuvvetli : MM-111

Elma bahçesi tesisinde kullanılan anaca ve çeşide göre dikim mesafeleri ve budama sistemleri de değişmektedir.

Örneğin çöğür anacına aşılı standart çeşitler için dikim mesafesi 8mX8m-7mX7m olup, modifiye lider budama sistemi uygulanmaktadır.

Çöğür anacına aşılı yarı bodur (spur tipi) çeşitler için dikim mesafesi, toprağın kuvvetine göre 6mX3m, 5mX3m veya 4mX3m olup, bir lider ve çok sayıda yan dallar olacak, yani gelecekteki yüklü meyveyi çok sayıda yan dala dağıtacak ve çam'a benzeyecek şekilde bir budama uygulanır. Bu amaçla dikim esnasında fidanın tepesi 80 cm'den kesilir. İlk gelişme mevsimi sonu ve daha ilerdeki dönemlerde gerek çatı dalı, gerekse bunlardan meydana gelecek 2. derecedeki sürgünlerde yıllık gelişmenin 1/3'ü kesilerek standart çeşitlerin aksine bunlarda daha fazla vegetatif gelişme ve yaprak yüzeyi elde edilir. İlk iki yıl boyunca hiç meyve alınmaz, meydana gelen çiçeklerin tamamı koparılarak kuvvetli çatı oluşumuna yardımcı olunur.

Çok bodur vegetatif bir anaç olan M-9 üzerine standart çeşitler aşılanırsa, dikim mesafesi 1.5mX3.5m veya 2mX3.5m'dir. Bunda lider dalın gelişmesi dikimden itibaren zayıflatılıp, yan dalların kuvvetlenmesi sağlanır. İlk dört yılda liderin zayıflatması dışında, hemen hemen hiç budama yapılmaz. Ancak, dikimi izleyen ilk gelişme mevsimi sonundan itibaren yan çatı dalları aşağı eğdirilerek, meyve gözü oluşumu teşvik edilir ve dalların dayanıklılıkları arttırılır. 4. yıldan sonra verim budaması yapılır. Bu terbiye sistemi �İğ terbiye şekli� olarak tanımlanır (Şekil 1).

Yarı bodur vegetatif anaç MM-106 üzerine hem standart hem spur çeşitler aşılanabilir. Standart çeşitler aşılanınca dikim aralığı 4mX5m veya 4mX6m; spur çeşitler aşılanınca da 2mX4m olup, modifiye lider terbiye sistemi uygulanır.

Şekil 1. Bodur anaç üzerinde kurulmuş bir elma bahçesi

Kuvvetli vegetatif anaç MM-111 üzerine hem standart hem de spur çeşitler aşılanabilir. Dikim mesafesi ve terbiye sistemi çöğür anacında olduğu gibidir.

DÖLLENME BİYOLOJİSİ

Elma çeşitleri genel olarak kendine kısırdırlar. Ancak yabancı döllenme ile iyi bir ürün alınabilir. Döllenmeyi %90 arılar yapar. Genç elma bahçeleri için gerekli arı miktarı, her 4 dekar için bir kovan veya her 30-40 dekar için 15.000-20.000 arıdır. Tam verime geçmiş ağaçlar için bu miktar 3-4 katına çıkarılmalıdır. Çiçek zamanı arı çalışması ve tozlanmanın sağlanabilmesi için bahçeler ilaçlanmaz. Dölleyici çeşit oranı en az 1/9 olmalıdır. Dölleyici çeşitler ana çeşitten 12-15 m'den daha uzakta olmamalıdır. 2 çeşitten bahçe kurulacak ise her iki çeşitte düzenli verimli ve çiçeklenmeleri aynı zamana denk gelmelidir.

ÇEŞİTLER

Meyvecilikte kullanılan gerek anaç ve gerekse çeşidin gelişme kuvveti azaldıkça, bir başka deyişle anaç bodurlaştıkça yoğun meyveciliğe doğru adım atılmış olur.

Yoğun meyvecilikte ise sık dikimden dolayı birim alana daha fazla sayıda ağaç kullanıldığı için daha yüksek verim elde edilir. Bodur ağaçlardan kurulmuş meyve bahçelerinden erken yaşta ürün alınır. İşgücü ve yapılan masraflar azalır, kültür ve bakım uygulamaları kolaylaşır ve daha kaliteli meyve üretimi mümkün olur. Bodur elma ağaçları ise ya zayıf anaçlar (M-9, MM-106 gibi) kullanılarak ya da yarı bodur gelişen �Spur tipi� (Starkrimson Delicious, Starkspur Golden Delicious gibi) çeşitler kullanılmak yolu ile elde edilebilmektedir.

Şu anda yetiştiriciliği önerilen elma çeşitleri şunlardır:

Stark Earliest: Ağacı yarı dik, hatta yayvan şekilli, zayıf-orta kuvvette olup, verimi yüksek değildir. Haziran sonu- Temmuz başlarında olgunlaşan yazlık elmadır (Şekil 2). Tozlayıcıları Golden Delicious ve Jonathandır. Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerine önerilir.

Şekil 2. Stark Earliest

 

Vista Bella: Ağacı kuvvetli gelişir, sağlıklı ve bol verimlidir. Haziran sonu-Temmuz başında olgunlaşır. Tozlayıcıları: Idared, Jerseymac, Prima. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilen yazlık bir çeşittir (Şekil 3).

Şekil 3. Vista Bella 

Jerseymac: Ağacı zayıf olup, yarı-yayvan gelişmektedir. Meyveler orta büyüklükte, bol sulu, aromalı ve yeme kalitesi iyidir. Temmuzun ikinci haftası olgunlaşır. Tozlayıcıları: Golden Delicious, Granny Smith ve Vista Bella. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilen yazlık bir çeşittir.

Summerred: Ağacı kuvvetli gelişir. Meyveler silindirik-yuvarlak, hafif uzun şekilli, meyve eti gevrek, sulu ve tadı mayhoştur. Temmuzun son haftasında olgunlaşır. Tozlayıcıları: Golden Delicious ve Jonathan.

Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilen yazlık bir çeşittir.

Black Stayman Improved 201: Ağacı yarı dik, kuvvetli ve verimi çok iyidir. Meyveleri çok güzel renklenir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 125'dir. Tozlayıcıları: Golden Delicious, Jonathan, Starking Delicious. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir.

Prima : Ağacı kuvvetli gelişir. Verimi orta, meyve kabuğu kırmızı renkli olup, meyve eti bol sulu, hafif mayhoş ve kokuludur. Kara lekeye dayanıklıdır. Ağustos ayının son haftasında olgunlaşır (Şekil 4). Tozlayıcıları: Florina, Vista Bella ve Priamdır. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir.

Şekil 4. Prima

Mutsu (Sinonim: Cirispin): Japonya'da ıslah edilmiş bir çeşit olup, ağacı yarı dik gelişir. Pasa çok dayanıklıdır, sarı renkli ve Golden Delicious tipi bir elmadır. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 132'dir. Tozlayıcıları: Starking Delicious, Granny Smith. Özellikle nemin yüksek olduğu Karadeniz ve Marmara bölgeleri için Golden Delicious'un yerine önerilmektedir

Jonathan: Ağacı yarı dik-yaygın, orta kuvvette ve çalımsı gelişir, çok verimlidir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 123'dir. Küllemeye hassastır. Soğuk hava deposunda uzun süre muhafazası güçtür. Tozlayıcıları: Golden delicious'dur. Marmara ve Ege bölgelerinde önerilir.

Starking Delicious: ağacı kuvvetli yarı dik gelişir. Çok verimlidir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 136'dır. Soğuk hava deposunda Nisana kadar saklanabilir. Her yıl düzenli ve bol ürün verir. Tozlayıcıları: Golden Delicious, Jonathan'dır. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir..

Golden Delicious: Ağacı dik-yarı dik ve orta kuvvette gelişir, çok kuvvetlidir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 136'dır. Soğuk hava deposunda Mart ayına kadar saklanabilir. Dikkatli meyve seyreltmesi yapılırsa her yıl ve bol ürün verir. Tozlayıcıları. Starkrimson Delicious, Starking delicious, Jonathan'dır. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir.

Starkrimson Delicious: Ağacı çok verimli olup, yarı diktir ve orta kuvvette gelişir. Soğuk depoda Nisan ayına kadar saklanabilir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 140'dır. Verimli toprak, kuvvetli anaç, dikkatli meyve seyreltmesi, daha çok gübre, su ve kuvvetli budama ister. Tozlayıcıları: Starkspur Golden Delicious, Golden Delicious, Stark Earliest. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir (Şekil 5).

Şekil 5. Starkrimson Delicious

Starkspur Golden Delicious: Ağacı çok verimli, yarı bodur, dik, biraz açık gelişir. Soğuk depoda Mart ayına kadar saklanabilir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 140'dır. Verimli toprak, kuvvetli anaç, dikkatli meyve seyreltmesi, daha çok gübre ve su, kuvvetli budama ister. Tozlayıcıları: Starkrimson Delicious, Starking delicious, Jonathan'dır. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir.

Cooper-7 SB 2: Red Deliciousun spur (yarıbodur) karakterdeki bir mutasyonudur. Meyveler hafif uzunca ve sıvama parlak kırmızı renktedir (Şekil 6). Eylülün üçüncü haftasında olgunlaşır. Meyve kalitesi oldukça yüksektir. Tozlayıcıları: Golden Delicious, Granny Smith ve Jerseymac. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir.

 

Şekil 6. Cooper 7SB 2

Melrose: Ağacı kuvvetli gelişir. Meyveleri iri, meyve rengi parlak karmen kırmızısı olup, yeme kalitesi yüksektir. Geç olgunlaşır. Tozlayıcıları: Golden Delicious, Granny Smith, Jonathan ve Idared. Elma yetiştirilen bütün bölgelere önerilir.

Skyline Supreme: Starking Delicious'un mutantı olup, çok iyi renk yapmaktadır. Meyvesi iri, koyu kırmızı renkte ve uzunca silindirik şekillidir. Geç olgunlaşır. Yeme kalitesi oldukça iyidir. Özellikle Starking Delicious'un renk yapamadığı bölgeler için uygun bir çeşittir. Tozlayıcıları: Golden Delicious ve Jonathan

Granny Smith: Ağacı yarı dik-yaygın, zayıf-orta kuvvette gelişir, çok verimlidir. Tam çiçeklenme ile hasat olumu arasındaki gün sayısı 180'dır. Soğuk hava deposunda uzun süre muhafaza edilebilir. Her yıl ve bol ürün verir, soğuğu seven bir çeşittir. Tozlayıcıları: Red Delicious, Golden Delicious'dur. Karadeniz ve Marmara bölgelerine önerilir.

Şekil 7. Granny Smith

Amasya: Türkiye'de yetiştirilen elma çeşitleri arasında önemli bir yer tutar. Meyveleri Ekim ayı başında toplanır. İyi saklandığı sürece Mayıs ayına kadar dayanabilir. Ağacı orta büyüklükte, yayvan bir taç. yapar, uzun ömürlüdür. Bir yıl çok meyve verir, bir yıl dinlenir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda her yıl ürün veren Amasya tipleri saptanmış olup, halen bu tiplerden bazıları deneme aşamasındadır.

Bu çeşitler dışında yeni çeşitlerin (Fuji, Gala, Mondial Gala, Elstar, Jonagold, Breaburn, Red Breaburn, Galaxy vb gibi) seçimi için çalışmalar devam etmektedir. Bu konuda daha fazla bilgi almak için İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerine ya da Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma enstitüsüne başvurulabilir.


ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ


ELMA YETİŞTİRİCİLİĞİ tarımgunlugu


Bodur Elma yetiştiriciliği
Share this article :

Post a Comment

Yorumunuzu yazarken lütfen;
1-)Türkçemize dikkat edelim.
2-)Küfür ve hakaret benzeri lütuflarda bulunmayalım.
3-)Konuyla alakasız yorum yazmayalım.
Bu üç koşulu kabul ediyorsan buyur aşağıya istediğini yaz.

 
Support : Creating Website | Johny Template | Mas Template
Copyright © 2011. Tarım Günlüğü - All Rights Reserved
Template Created by Creating Website Published by Mas Template
Proudly powered by Blogger